NAUKOWY TEZAURUS PROBLEMATYKI WYCHOWANIA GENDEROWEGO DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
DOI:
https://doi.org/10.28925/2412-124X.2024.13.2Słowa kluczowe:
dziecko w wieku przedszkolnym, gender, kultura genderowa, placówka edukacji przedszkolnej, wychowanie genderowe.Abstrakt
W artykule przeanalizowano badania naukowe współczesnych uczonych dotyczące problematyki wychowania genderowego dzieci w wieku przedszkolnym. Zwrócono uwagę na zmiany polityczne i społeczno-kulturowe, a także procesy integracyjne i ekonomiczne, które stwarzają warunki do doskonalenia krajowego systemu kształcenia pedagogicznego, zgodnie z wymaganiami europejskiej przestrzeni edukacyjnej. Podkreślono potrzebę wdrażania podejść genderowych w wychowaniu i rozwoju dzieci oraz młodzieży. Opierając się na analizie charakterystyk treściowych i specyfiki problematyki wychowania genderowego, autorka proponuje własną definicję tego pojęcia jako zorganizowanego procesu systematycznego wpływu w warunkach placówek edukacji przedszkolnej na dzieci w starszym wieku przedszkolnym. Celem tego procesu jest kształtowanie wartościowych wyobrażeń o indywidualnych cechach i różnicach każdej osoby. Przeanalizowano pojęcia «gender», «wychowanie genderowe» i «kultura genderowa». Szczególną uwagę zwrócono na fakt, że w literaturze psychologiczno-pedagogicznej termin «gender» rozpatruje się w różnych aspektach: jako społecznie przypisane role, zachowania, działania i cechy uznawane w danym społeczeństwie za właściwe dla kobiet i mężczyzn. Zauważono, że wychowanie genderowe jest tematem aktualnym i istotnym, gdyż pomaga zrozumieć, jak normy społeczne, oczekiwania i wartości wpływają na kształtowanie naszej tożsamości płciowej. Podkreślono, że starszy wiek przedszkolny jest kluczowym etapem socjalizacji dziecka w warunkach placówek edukacji przedszkolnej.
Bibliografia
Ministry of Education and Science of Ukraine (12.01.2021). Bazovij komponent doshkilnoyi osviti [Basic component of preschool education]. https://mon.gov.ua/storage/app/media/rizne/2021/12.01/Pro_novu_redaktsiyu%20Bazovoho%20komponenta%20doshkilnoyi%20osvity.pdf
Velika ukrayinska enciklopediya [Great Ukrainian encyclopedia]. https://vue.gov.ua/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80
Vychor, S. T. (2006). Henderne vykhovannia uchniv starshoho pidlitkovoho ta rannoho yunatskoho viku [The gender upbringing of schoolchildren at the period of their adolescence and early maturity]: Extended abstract of candidate’s thesis: 13.00.07. Ternopil Volodymyr Hnatiuk National Pedagogical University. http://dspace.tnpu.edu.ua/handle/123456789/1388
Vovk, L. (2018). Specifika stanovlennya gendernoyi identichnosti doshkilnikiv [The Specificity of Formation of Gender Identity of Preschoolers]. Current Issues of the Humanities, 18, 58–66. https://doi.org/10.24919/2308-4863.18/18.168176
Drozdovska, N., Sorochynska, O. (2020). Osoblivosti gendernogo vihovannya ditej starshogo doshkilnogo viku u vzayemodiyi ZDO ta sim’yi [Peculiarities of gender education of children of older preschool age in the interaction of the child care center and the family]. In Innovacijni procesi v doshkilnij osviti: teoriya, praktika, perspektivi: v 2 ch. Ch. 1, 121–125. http://eprints.zu.edu.ua/35328/1/%D0%A7%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0%201.pdf
Zakon UKrayini Pro doshkilnu osvitu {Law of Ukraine On Preschool Education] (2024), https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/2628-14#Text
Kremen, V. H. (Ed.) (2021). Enciklopediya osviti [Encyclopedia of education]. Yurinkom Inter.
Machynska, N. (2024). Genderne vihovannya ditej doshkilnogo viku: teoretichnij i praktichnij aspekti [Gender Education of Preschool Children: Theoretical and Practical Aspects]. Continuing Professional Education: Theory and Practice, 3 (80), 45–56. https://doi.org/10.28925/2412-0774.2024.3.4
Prihodkina, N. O. (2009). Fenomen ponyattya «gender» i peredumovi viniknennya gendernogo pidhodu u pedagogichnij nauci [The phenomenon of the concept of «gender» and the prerequisites for the emergence of a gender approach in pedagogical science]. Electronic Journal «The Theory and Methods of Educational Management», 2. http://umo.edu.ua/images/content/nashi_vydanya/metod_upr_osvit/v_2/26.pdf
Psihologichna enciklopediya [Psychological encyclopedia]. Ukrainian psychological HAB. https://www.psykholoh.com/post/%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80-%D1%86%D0%B5
Stat i gender. Osnovi zdorov’yazberezhnoyi kompetentnosti: kurs pidgotovki vchiteliv [Sex and gender. Basics of health-care competence: teacher training course]. http://multycourse.com.ua/ua/page/18/96
Stepanova, E. R. (2017). Sutnist ta pohodzhennya ponyattya «gender» [The essence and origin of the concept of «gender»]. In Suchasni problemi upravlinnya pidpriyemstvami: teoriya ta praktika: materiali mizhnarodnoyi naukovo-praktichnoyi konferenciyi, 30–31 bereznya. 2017 r. (pp. 269–271). http://www.repository.hneu.edu.ua/handle/123456789/16412
Tkalych, M. (2015). Psihologiya gendernoyi vzayemodiyi personalu organizacij [Psychology of gender interaction of personnel of organizations]. Zaporizhzhia National University.
Tlumachnij slovnik ukrayinskoyi movi [Explanatory dictionary of the Ukrainian language]. Slovnyk.ua – a portal of the Ukrainian language and culture. https://slovnyk.ua/index.php?swrd=%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80
Bartow Jacobs, K. (2020). «The Mouse Looks Like a Boy»: Young Children’s Talk About Gender Across Human and Nonhuman Characters in Picture Books. Early Childhood Education Journal, 48, 93–102 https://doi.org/10.1007/s10643-019-00969-x
Emilson, A., Folkesson, A. M., Lindberg, I. M. (2016). Gender Beliefs and Embedded Gendered Values in Preschool. International Journal of Early Childhood, 48, 225–240. https://doi.org/10.1007/s13158-016-0162-4
Li, J. (2023). Gender never defines me: A study on preschool teachers' do and don't about gender. Social Sciences & Humanities Open, 7 (1), 100397. https://doi.org/10.1016/j.ssaho.2023.100397
Lynch, L. (2016). Where Are All the Pippis?: The Under-representation of Female Main and Title Characters in Children’s Literature in the Swedish Preschool. Sex Roles, 75, 422–433. https://doi.org/10.1007/s11199-016-0637-7
Martínez-Palma, E., Fernández-Darraz, M. C., Baeza-Duffy, P. (2024). Gender representations in the critical multimodal discursive construction of children’s literary texts. Estudios filológicos, 73, 131–156. https://dx.doi.org/10.4067/s0071-17132024000100131
Reddington, S. (2023). Early childhood educators reflect on their conversations with parents about children’s diverse gender expression. Brock Education Journal, 32 (2). https://doi.org/10.26522/brocked.v32i2.976
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Вікторія Луценко
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.
Тип ліцензії: Creative Commons Attribution Non-Commercial
Автор дозволяє:
- поширювати — копіювати, передавати свій твір,
- змінювати — переробляти, розвивати твір.
Умови такі:
- автор не дозволяє використовувати свій чи змінений твір з комерційною метою (Noncommercial),
- слід зберігати посилання на попередніх авторів у визначеній ними формі (Attribution). Ви повинні надати посилання на ліцензію та вказати, чи були внесені зміни. Ви можете це робити будь-яким розумним способом, але це не означає, що ліцензіат схвалює вас або ваше використання.
Автори залишають за собою право на авторство своєї роботи та передають журналу право першої публікації цієї роботи на умовах ліцензії Creative Commons Attribution License, котра дозволяє іншим особам вільно розповсюджувати опубліковану роботу з обов'язковим посиланням на авторів оригінальної роботи та першу публікацію роботи у цьому журналі.
Автори мають право укладати самостійні додаткові угоди щодо неексклюзивного розповсюдження роботи у тому вигляді, в якому вона була опублікована цим журналом (наприклад, розміщувати роботу в електронному сховищі установи або публікувати у складі монографії), за умови збереження посилання на першу публікацію роботи у цьому журналі.
