PROFESJONALNY ROZWÓJ NAUCZYCIELI EDUKACJI PRZYRODNICZO-MATEMATYCZNEJ I TECHNOLOGII: DOŚWIADCZENIA ZAGRANICZNE
DOI:
https://doi.org/10.28925/2412-124X.2025.14.11Słowa kluczowe:
doskonalenie zawodowe nauczycieli, edukacja cyfrowa, kompetencje zawodowe, nauczyciele edukacji przyrodniczo-matematycznej i technologii, rozwój profesjonalny, środowisko informacyjno-edukacyjne.Abstrakt
W artykule zaproponowano analizę zagranicznych doświadczeń dotyczących praktyk profesjonalnego rozwoju nauczycieli edukacji przyrodniczo-matematycznej i technologii, ze szczególnym uwzględnieniem ich potencjalnej adaptacji do ukraińskiego systemu doskonalenia nauczycieli w warunkach stanu wojennego. Podkreślono konieczność kształtowania u pedagogów kompetencji niezbędnych do skutecznego wykorzystania innowacyjnych technologii edukacyjnych, integracji metod badawczych oraz rozwoju refleksyjnej praktyki pedagogicznej. Metodologia artykułu obejmuje systematyczną, krytyczną i komparatystyczną analizę wyników najnowszych zagranicznych badań empirycznych, co pozwala określić współczesne tendencje w profesjonalnym rozwoju nauczycieli oraz wskazać perspektywy ich implementacji na Ukrainie. Zaznaczono, że w badaniach zagranicznych naukowcy proponują stosowanie technologicznie zorientowanych programów podnoszenia kwalifikacji, które sprzyjają rozwojowi kompetencji cyfrowych, samoświadomości pedagogicznej, umiejętności krytycznego myślenia oraz refleksji nauczycieli. Szczególną uwagę poświęcono wykorzystaniu symulacji wirtualnych, cyfrowych platform edukacyjnych oraz narzędzi informacji zwrotnej, umożliwiających pedagogom modelowanie rzeczywistych sytuacji dydaktycznych bez ryzyka popełnienia błędu. Podkreślono, że współczesne kierunki profesjonalnego rozwoju nauczycieli są ukierunkowane na integrację rozwiązań technologicznych, które zapewniają personalizację ścieżek zawodowego wzrostu pedagogów. Ustalono, że integracja zagranicznych praktyk w systemie doskonalenia nauczycieli na Ukrainie przyczyni się do kształtowania kompetentnego, refleksyjnego i innowacyjnego nauczyciela, zdolnego do adaptacji wobec wyzwań cyfrowych oraz zapewnienia wysokiej jakości edukacji w warunkach wojennych i powojennej odbudowy. Stwierdzono również, że treść profesjonalnego rozwoju nauczycieli edukacji przyrodniczo-matematycznej i technologii powinna być ukierunkowana na integrację nowoczesnych narzędzi cyfrowych, rozwój kompetencji pedagogicznych i badawczych, kształtowanie umiejętności refleksyjnych oraz zdolność adaptowania innowacyjnych metod do współczesnego środowiska edukacyjnego.
Bibliografia
Anishchenko, O. (2023). [The Problem of Professional Development of Teaching Staff in the Field of Adult Education: Methodological Approaches]. In M. Vovk (Ed.), Problema profesijnogo rozvitku pedagogichnogo personalu u sferi doroslih: metodologichni pidhodi. Rozvitok suchasnoyi mistecko-pedagogichnoyi osviti: nacionalnij i yevropejskij kontekst: monografiya (pp. 366–377). Stefan cel Mare University of Suceava.
Vorotnykova, I. (2018). Modeli profesijnogo rozvitku vchitelya v umovah reformi pislyadiplomnoyi pedagogichnoyi osviti [Models of professional development of teachers in the conditions of the reform of the postal pedagogical education]. Continuing Professional Education: Theory and Practice, 3–4, 21–27. https://doi.org/10.28925/1609-8595.2018.3-4.2127
Vorotnykova, I. (2023). Profesijnij rozvitok vchiteliv dlya zabezpechennya yakisnoyi prirodnicho-matematichnoyi osviti v umovah vijni v Ukrayini [Professional Development оf Teachers for the Implementation of Quality Scienceand Mathematical Education in the Context of War in Ukraine]. Educological Discourse, 4 (43), 7–20. https://doi.org/10.28925/2312-5829.2023.41
Naumova, V., Bulvinska, O. (2023). Vіdkritі osvіtnі platformi dlya profesіinogo rozvitku vchitelіv prirodnicho-matematichnoї osvіti і tekhnologіi [Open Educational Platforms for The Professional Development of Teachers of Science, Mathematics and Technology]. Continuing Professional Education: Theory and Practice, 76 (3), 75–83. https://doi.org/10.28925/1609-8595.2023.3.7
Oleksenko S. V., Khomenko O. A. (2024). Motivaciya profesijnogo rozvitku vchiteliv pid chas vijni v Ukrayini [Motivation of the Professional Development of Teachers During the War in Ukraine]. SWorldJournal, 2 (26-02), 108–115. https://doi.org/10.30888/2663-5712.2024-26-00-005
Sysoieva, S. (2024). Profesionalizaciya vchitelya v umovah voyennogo stanu v Ukrayini [Teacher’s Professionalization under Martial Law in Ukraine]. Continuing Professional Education: Theory and Practice, 79 (2), 7–17. https://doi.org/10.28925/2412-0774.2024.2.1
Alon, L., Schwarts, G., Sabbah, S. (2025). Resilience as a pedagogical Process: A multidimensional model of STEM teachers’ cognitive, emotional, and social resilience during crisis. Teaching and Teacher Education, 167. https://doi.org/10.1016/j.tate.2025.105225
Alsina, Á., Batllori, R., Falgàs, M., & Vidal, I. (2019). Marcas de autorregulación para la construcción del perfil docente durante la formación de maestros. Revista Complutense de Educación, 30 (1), 55–74. https://doi.org/10.5209/RCED.55466
Chan, K. K. H., Xu, L. & Mesiti, C. (2025). Rethinking the Who, What, and How of Teacher Professional Development: A Framework Emerging from the Special Issue on Technology-Enabled Professional Development for Science, Mathematics, and STEM teachers. International Journal of Science and Mathematics Education, 23, 1947–1957. https://doi.org/10.1007/s10763-025-10584-5
Cheng, Y.-W., Chen, C.-H., & Chen, N.-S. (2025). Adopting maker education: A comparative analysis of intentions between in-service and pre-service STEM teachers. International Journal of Science and Mathematics Education, 23 (6). https://doi.org/10.1007/s10763-025-10547-w
Dede, C., & Lidwell, W. (2023). Developing a next-generation model for massive digital learning. Education Sciences, 13 (8), 845. https://doi.org/10.3390/educsci13080845
Grossman, P. (2021). Teaching core practices in teacher education. Harvard Education Press. https://books.google.com.ua/books?id=oP4hEAAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=false
Liu, J., Wang, K., & Pan, Z. (2025). The Effectiveness of Professional Development in the Self-Efficacy of In-Service Teachers in STEM Education: A Meta-Analysis. Behavioral Sciences, 15 (10), 1364. https://doi.org/10.3390/bs15101364
Lynova, I., Bulvinska, O. (2020). Continuing professional development of academic staff: theoretical approaches and models. Continuing Professional Education: Theory and Practice, 4 (65), 14–22. https://doi.org/10.28925/1609-8595.2020.4.2
Mikeska, J. N., Howell, H., & Kinsey, D. (2025). Teacher educators’ use of formative feedback during preservice teachers’ simulated teaching experiences in Mathematics and Science. International Journal of Science and Mathematics Education, 23 (6). https://doi.org/10.1007/s10763-024-10489-9
Nychkalo, N. G., Muranova, N. P., Voliarska, O. S., & Kudina, V. V. (2022). Professional development of academic staff by means of information and communication technologies: the ukrainian experince. Information Technologies and Learning Tools, 4 (90), 162–172. https://doi.org/10.33407/itlt.v90i4.4882
Rehman, N., Huang, X., Mahmood, A., Zafeer, H. M. I., Mohammad, N. K. (2025). Emerging trends and effective strategies in STEM teacher professional development: A systematic review. Humanities and Social Sciences Communications, 12, 32. https://doi.org/10.1057/s41599-024-04272-y
Saralar-Aras, İ., & Güneş, H. (2025). Enhancing pre-service mathematics teachers’ competencies in distance education: An empirical investigation utilizing micro-teaching and peer assessment. International Journal of Science and Mathematics Education, 23 (6). https://doi.org/10.1007/s10763-024-10501-2
Stavermann, K. (2024). Online teacher professional development: A research synthesis on effectiveness and evaluation. Technology, Knowledge and Learning, 30 (1), 203–240. https://doi.org/10.1007/s10758-024-09792-9
Schwarts, G., Herbst, P., & Brown, A. M. (2024). Harnessing asynchronous digital simulations of problem-based lessons to support mathematics teachers’ professional development: A design-based approach. International Journal of Science and Mathematics Education, 23 (6). https://doi.org/10.1007/s10763-024-10514-x
Schwarz, B., & Kaiser, G. (2019). The Professional Development of Mathematics Teachers. In G. Kaiser, N. Presmeg (Eds.), Compendium for Early Career Researchers in Mathematics Education. ICME-13 Monographs (pp. 325–343). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-15636-7_15
Wilson, M. M., Zafar, F., & Nichol, C. (2025). Fostering Inquiry: The Impact of Cross-Curricular Professional Development on STEM Teacher Practices. Education Sciences, 15 (4), 421. https://doi.org/10.3390/educsci15040421
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Вікторія Наумова
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.
Тип ліцензії: Creative Commons Attribution Non-Commercial
Автор дозволяє:
- поширювати — копіювати, передавати свій твір,
- змінювати — переробляти, розвивати твір.
Умови такі:
- автор не дозволяє використовувати свій чи змінений твір з комерційною метою (Noncommercial),
- слід зберігати посилання на попередніх авторів у визначеній ними формі (Attribution). Ви повинні надати посилання на ліцензію та вказати, чи були внесені зміни. Ви можете це робити будь-яким розумним способом, але це не означає, що ліцензіат схвалює вас або ваше використання.
Автори залишають за собою право на авторство своєї роботи та передають журналу право першої публікації цієї роботи на умовах ліцензії Creative Commons Attribution License, котра дозволяє іншим особам вільно розповсюджувати опубліковану роботу з обов'язковим посиланням на авторів оригінальної роботи та першу публікацію роботи у цьому журналі.
Автори мають право укладати самостійні додаткові угоди щодо неексклюзивного розповсюдження роботи у тому вигляді, в якому вона була опублікована цим журналом (наприклад, розміщувати роботу в електронному сховищі установи або публікувати у складі монографії), за умови збереження посилання на першу публікацію роботи у цьому журналі.
