PERSPEKTYWA ZMIAN OŚWIATOWYCH I SPOŁECZNYCH: WOLNOŚĆ EDUKACYJNA

Autor

  • Małgorzata Kamińska Szkołа Wyższа im. Pawła Włodkowica w Płocku, Al. Kilińskiego 12, 09-402 Płock, RzeczpospolitaPolska

DOI:

https://doi.org/10.28925/2226-3012.2022.11.1

Słowa kluczowe:

demokracja; edukacja; wolność; zmiana społeczna i edukacyjna

Abstrakt

W artykule podjęto próbę interpretacji pojęcia wolności edukacyjnej  na tle rozważań o wartości i przejawach wolności i demokracji. Udowodniono, że wychowanie wolności jest w pewien sposób elementem wychowania demokracji; analizowana jest rola wychowania jako wiodącego czynnika w kształtowaniu relacji wolności i przymusu. Wolność edukacyjna jest zarówno celem, jak i środkiem zapewniającym długowieczność i jakość demokratycznego społeczeństwa. Dwa pojęcia wolności («wolność od», wolność negatywna i «wolność dla», wolność pozytywna) są rozpatrywane z punktu widzenia wymiaru filozoficznego i psychologicznego. Artykuł stanowi swego rodzaju egzemplifikację tych zjawisk, które towarzyszą przemianom edukacyjnym i społecznym zachodzącym w dzisiejszej polskiej rzeczywistości. Ich negatywne przejawy to ukryty program edukacyjny bez samodzielności, niezależności myślenia i krytycznego myślenia; opracowywanie i zatwierdzanie oficjalnych planów i programów edukacyjnych; «tyrania większości» i brak poszanowania praw mniejszości; ideologizacja edukacji i nauki. Sygnalizowane zjawiska wolności nadzorowanej, wolności elitarnej czy wolności pozorowanej, pozostawione samym sobie, pozbawione krytycznego namysłu i świadomości ich skutków, mogą znacznie obniżyć jakość edukacji, a w konsekwencji osłabić cały system oświatowy i poziom społeczeństwa demokratycznego. Stwierdzono, że tempo rzeczywistych demokratycznych zmian w edukacji pozostaje w tyle za zmianami społecznymi i kulturowymi; mimo rozszerzania się przestrzeni edukacyjnej i ilości dostępnych informacji, w polskiej edukacji utrzymują się pewne tendencje do zniewolenia edukacyjnego i ideologicznego.

Bibliografia

References

Bińczycka, J. (1996). Liberalizm i represjonizm w wychowaniu. In M. Dudzikowa (Ed.), Nauczyciel – uczeń. Między przemocą a dialogiem. Obszary napięć i typy interakcji (s. 43–51). Oficyna Wydawnicza Impuls.

Claparède, È. (2006). Wychowanie funkcjonalne. Wydawnictwo Akademickie Żak.

Gajdamowicz, H. (2010). Wychowanie do wartości jako warunek wolności osobistej. In M. Kamińska-Juckiewicz, L. Tomaszewska (Eds.), Demokratyczne ścieżki edukacji (s. 63–73). Wydawnictwo PWSZ w Płocku.

Gerwig, M., Wildhirt, S. (2016). Das Schulwesen soll und will auch ein Bildungswesen sein. Lehrkunstdidaktik im Dialog. Schneider Verlag Hohengehren.

Kant, I. (1999). O pedagogice. Wydawnictwo Dajas.

Korczak, J. (1984). Pisma wybrane. T. 1. Nasza Księgarnia.

Kwieciński, Z. (1991). Edukacja jako wartość odzyskiwana wspólnie (Głos w dyskusji o uspołecznieniu szkoły). Edukacja, 1, 88–98.

Meighan, R. (1993). Socjologia edukacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Nogaś, M. (2021). Konformizm to jest straszna siła. Magazyn Gazety Wyborczej, 14–15 sierpnia.

Nowicka-Kozioł, M. (2005). Wolność a edukacja. Debata Edukacyjna, 1, 19–28.

Makowska, M. (2005). Wolność i jej granice w myśli Burke’a, Tocqueville’a i Milla. http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,4229

Piekarski, J. (2010). Demokracja jako problem edukacyjny – wprowadzenie do dyskusji. In M. Kamińska-Juckiewicz, L. Tomaszewska (Eds.), Demokratyczne ścieżki edukacji (s. 15–25). Wydawnictwo PWSZ w Płocku.

Szyszkowska, M. (2010). Zależność demokracji w epoce globalizacji od nasycenia procesów edukacyjnych nowymi wartościami. In M. Kamińska-Juckiewicz, L. Tomaszewska (Eds.), Demokratyczne ścieżki edukacji (s. 49–53). Wydawnictwo PWSZ w Płocku.

Śliwerski, B. (2003). Edukacja. In T. Pilch (Ed.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku (t. 1, s. 905–906). Wydawnictwo Akademickie «Żak».

Pobrania


Abstract views: 150

Opublikowane

2022-12-18

Jak cytować

Kamińska, M. . (2022). PERSPEKTYWA ZMIAN OŚWIATOWYCH I SPOŁECZNYCH: WOLNOŚĆ EDUKACYJNA. ОСВІТОЛОГІЯ, 11(11). https://doi.org/10.28925/2226-3012.2022.11.1

Numer

Tom 11 Nr 11 (2022): ОСВІТОЛОГІЯ

Dział

Historia i filozofia edukacji

Licencja

Prawa autorskie (c) 2022 Малгожата Камінська

Creative Commons License

Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.

Тип ліцензії: Creative Commons Attribution Non-Commercial

Автор дозволяє:

  • поширювати — копіювати, передавати свій твір,
  • змінювати — переробляти, розвивати твір.

Умови такі:

  • автор не дозволяє використовувати свій чи змінений твір з комерційною метою (Noncommercial),
  • слід зберігати посилання на попередніх авторів у визначеній ними формі (Attribution). Ви повинні надати посилання на ліцензію та вказати, чи були внесені зміни. Ви можете це робити будь-яким розумним способом, але це не означає, що ліцензіат схвалює вас або ваше використання. 

Автори залишають за собою право на авторство своєї роботи та передають журналу право першої публікації цієї роботи на умовах ліцензії Creative Commons Attribution License, котра дозволяє іншим особам вільно розповсюджувати опубліковану роботу з обов'язковим посиланням на авторів оригінальної роботи та першу публікацію роботи у цьому журналі.

Автори мають право укладати самостійні додаткові угоди щодо неексклюзивного розповсюдження роботи у тому вигляді, в якому вона була опублікована цим журналом (наприклад, розміщувати роботу в електронному сховищі установи або публікувати у складі монографії), за умови збереження посилання на першу публікацію роботи у цьому журналі.